Rynek kredytu ratalnego z 20-letniej perspektywy
Już od ponad 20 lat kredyt ratalny pozwala Polakom realizować ich plany i marzenia. Na przestrzeni lat zmieniające się potrzeby klientów definiowały ofertę produktów i usług dostępnych na raty. Od lat 90. kredyty ratalne pomagały finansować Polakom duże zakupy, głównie RTV/AGD, Audio/Video oraz meble. Pod koniec lat 90. udział tych kategorii produktów zaczął się zmniejszać, choć nadal stanowią główne cele zakupowe. Dynamicznie natomiast rozwinął się udział sprzętu rehabilitacyjnego i leczniczego. Ważnym kanałem sprzedaży stał się Internet, szczególnie w kontekście zmieniającego się profilu klienta, a ten jest coraz młodszy i lepiej wykształcony.
Sprawdź teraz najlepsze kredyty hipoteczne!
Opracowanie pt. „Rynek kredytu ratalnego z 20-letniej perspektywy” powstało na bazie informacji z ponad 8 mln umów kredytowych Żagla zgromadzonych od 1992 roku. „Obecność i skala działalności Żagla (oferta w 30 tys. placówek handlowych; 1,5 tys. sklepów internetowych) oraz ponad 6 mln klientów, którzy skorzystali z naszego kredytu ratalnego, pozwoliły stworzyć nam opracowanie opisujące ewolucję tego rynku z perspektywy firmy, która uczestniczyła w jego tworzeniu” - mówi Paweł Radzięciak, prezes zarządu Żagiel S.A. Materiał prezentuje zmiany w zakresie produktów i usług, które Polacy kupują na raty. Obrazuje także ewolucję kanałów sprzedaży oraz to, jak na przestrzeni lat zmieniał się profil klienta ratalnego.
Produkty i usługi
W latach 90. XX wieku kredyty ratalne służyły Polakom do finansowania dużych zakupów, przede wszystkim RTV/AGD, Audio/Video oraz mebli, co zaspokajało ich potrzeby po latach funkcjonowania w realiach gospodarki centralnie sterowanej. Pod koniec lat 90. udział tych produktów zaczął systematycznie maleć, choć nadal stanowią główne cele zakupowe (47% w 1998 – 41% w 2011). Dominującą kategorią jest teraz AGD stanowiące 18% całości, a duży spadek zanotowało RTV oraz Audio/Video (20% w 1998 - 12% w 2011).
Nową kategorią towarów kupowanych na raty z 16% udziałem jest sprzęt rehabilitacyjny i leczniczy. Wzrost popularności tych produktów można powiązać z procesem starzenia się polskiego społeczeństwa oraz rosnącą świadomością zdrowotną. Kolejną nową grupą w pierwszej 10-tce produktów finansowanych w systemach ratalnych stanowi sprzęt sportowy, turystyczny i rekreacyjny z 3% udziałem, co potwierdza coraz powszechniejszą modę na zdrowy styl życia.
Z listy 10. najczęściej kupowanych produktów na raty wypadły popularne w latach 90. artykuły do produkcji rolnej. Spadek ich udziału może być związany z akcesją Polski do UE i zmianą źródła ich finansowania z kredytów ratalnych na dotacje unijne.
Obecnie na raty można kupić prawie wszystko. W bazie danych Żagla znajdują się kredyty ratalne zaciągnięte na zakup np. takich produktów i usług jak: quad, pianino cyfrowe, urządzenie do hydromasażu i kąpieli perełkowej, felgi z lekkich stopów do Porche 911, test DNA czy kurs technik pamięciowych.
Sprawdź teraz najlepsze kredyty hipoteczne!
Kanały sprzedaży
Przez pierwsze lata swojego istnienia kredyt ratalny był oferowany wyłącznie w formie tradycyjnej, tj. w sklepach. Rosnące wymagania klientów i dążenie do polepszenia procesu ich obsługi przyniosły rozwiązania, dzięki którym klient chcąc kupić towar lub usługę na raty nie musi nawet wychodzić z domu. Jednym z kanałów sprzedaży jest sprzedaż bezpośrednia (w systemie door to door). W ten sposób w latach 90. sprzedawane były głównie większe sprzęty z grupy RTV oraz Audio/Video. Z czasem ten kanał sprzedaży zdominowały sprzęty gospodarstwa domowego. Z tej formy sprzedaży na raty chętnie korzystają osoby starsze.
Kolejnym etapem rozwoju rynku była możliwość zaciągnięcia kredytu ratalnego przy zakupie towarów i usług przez Internet. Zakupy przez Internet to najszybciej rosnący kanał dystrybucji polskiego handlu. Zgodnie z danymi Euromonitora wartość rodzimego e-commerce wzrosła ze 108 mln zł w 2001 roku do ok. 15,5 mld zł w 2010 roku, a liczba sklepów internetowych w Polsce zbliża się do 10 tys. To powinno stanowić pozytywny czynnik do dalszego rozwoju rynku kredytu ratalnego.
Profil klienta
Kobiety nieco częściej kupują na raty, tendencja ta utrzymuje się już od 1998 roku. Obecnie proporcje są następujące: kobiety 52,75%, mężczyźni 47,25%. Od 1998 roku wiekowo dominuje grupa w przedziale 50-60 lat (50%), ale jej udział spada i w 2011 stanowił już tylko 38%. Grupa 41-50 lat utrzymuje się cały czas na stabilnym 18% poziomie. Znaczący, bo dwukrotny wzrost zanotowała grupa wiekowa 20-40 lat (15% w 1998 - 30% w 2011).
W strukturze wykształcenia klienta ratalnego dominującą pozycję zajmują osoby ze średnim wykształceniem (37,5% w 1998 - 46,6% w 2011), podwoiła się też liczba klientów z wykształceniem wyższym (8,7% w 1998 – 14,50% w 2011). Jednocześnie spadła liczba osób z wykształceniem zasadniczym zawodowymi podstawowym (17,4% w 1998 - 10,7%w 2011).
Klient ratalny w większości jest w związku małżeńskim (74% w 1998 – 71% w 2011), jednak zauważalnie wzrósł udział singli (7% w 1998 – 13% w 2011).
Przyszłość
Ostrożne szacunki ekspertów z Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową wskazują na pozytywne perspektywy tego rynku. Do 2014 prognozują oni przeciętny wzrost rynku o 1-3 punkty procentowe (raport „W kierunku zrównoważonego rozwoju. Biznes i ryzyko na rynku consumer finance w Polsce do 2014 roku”). Istnieją jednak czynniki, które mogą wywrzeć negatywny wpływ na ten rynek, tj. pogorszenie się sytuacji gospodarczej w Polsce, co wpłynie na ograniczenie zakupów, a z drugiej strony na akcję kredytową banków. Pozytywnych czynników mających wpływ na rynek kredytów ratalnych można się dopatrywać w rozwoju internetowych kanałów sprzedaży.